Studeren in Nederland wordt waarschijnlijk nooit meer zoals het was. De door de huidige studenten zo gevreesde langstudeerboete is van de baan, maar daarvoor terug komt het sociale leenstelsel. Oftewel: geen euro wordt nog kwijtgescholden, elke cent die de overheid tijdens het studeren uitkeert dient – mits je aan het werk bent – terugbetaald te worden. De euforie die om de hoek kwam kijken bij het afschaffen van de langstudeerboete is, net als de boete zelf, inmiddels van de baan. Studentenvakbond LSVb is woedend.

Windesheimenveloppe
Als een donderslag bij heldere hemel landde zo’n twee jaar geleden ineens het idee van een langstudeerboete middels een witte Windesheimenveloppe bij mij. Zweet in de handjes, een halve hartverzakking en een hardop uitgesproken en welgemeend “what the fuck?” later realiseerde ik me dat ik verneukt werd. Dat ik in mijn handen zwart op wit had staan dat iets of iemand met me aan het sollen was. Dat er iets totaal ongrijpbaars was besloten waar ik veel last van had, maar helaas geen enkele invloed. Het reeds uitgekauwde cliché van de spelregels die tijdens het spel veranderen zou ik het liefst niet meer gebruiken, maar er is geen kretologie die de zaak beter benoemt dan deze.

Haags gefluister
Na veel juridisch getouwtrek, achterkamertjespolitiek en ander Haags gefluister werd de langstudeerboete vorige week ineens van tafel geveegd. Een zege voor de studenten die het er of eens lekker van genomen hebben tijdens ‘de mooiste periode van hun leven’, of die ooit op jonge leeftijd een verkeerde studiekeus maakten en switchten. Of, zoals ondergetekende, een combinatie van beiden. Linksom of rechtsom, de uiterst oneerlijke maatregel hield op te bestaan en betekende voor een hoop studenten een toch nog ontspannen uiteinde of, nog beter, een herintrede in de schoolbanken.

Verdedigen van de langstudeerboete
De enige reden die ik kan bedenken om vanuit Haags perspectief de oorspronkelijke langstudeerboete écht te kunnen verdedigen, is het feit dat er direct geld in het laatje komt. De langstudeerboete invoeren zoals het sociale leenstelsel nu wordt gepresenteerd – namelijk pas voor de nieuwe groep studenten vanaf 1 september 2013 – zou betekenen dat pas in 2019 de eerste euro’s richting Binnenhof zouden rollen. Te laat, in de ogen van de hervormers in Den Haag.

Langstudeerboete is zo gek nog niet
Het idee van een langstudeerboete is niet eens zo gek. Sterker nog, met iets minder extreme bedragen en ná het zesde studiejaar zou ik het toejuichen. Een langstudeerboete in het vooruitzicht dwingt aankomende studenten extra goed na te denken over de koers die zij willen varen. En als je er op je 18e jaar nog niet uit bent, dan eerst maar een jaar werken of reizen. Ik ken geen mensen die daar minder van geworden zijn.

Eigen keuzes en verantwoordelijkheid
En als je wél een verkeerde studiekeuze maakt, heb je ruimschoots de tijd dit te repareren. Plus, tijdens het proces kan je eerlijke en weloverwogen keuzes maken voor jezelf. Wanneer je nominaal loopt is een bestuursjaar geen enkel probleem en zelfs met een jaar vertraging kan het. En mocht je wel op een T-splitsing komen te staan, dan heb je zélf de keuze en verantwoordelijkheid voor je eigen toekomst.

Andere perspectieven
Het nieuw in te voeren sociale leenstelsel biedt heel andere perspectieven. De gemiddelde student zal volgens de eerste berekeningen al gauw uitkomen op een studieschuld van 12.000 euro. Het is algemeen bekend dat hoe lager de studierichting of hoe lager het milieu waar een student vandaan komt, hoe groter de aversie tegen een lening. Het feit dat er geen vaste bijdrage per maand als support van de overheid meer binnenkomt zal veel aankomende studenten rauw op het dak vallen.

Tropenjaren voorbij
De tijd dat alles vanzelf leek te gaan lijkt voorgoed achter ons te liggen. Studenten zullen vanaf dag één gefocust moeten zijn op tentamens en studiepunten in plaats van de eerste vier jaar enkel te drinken en te feesten. Op zich is dat geen onoverkomelijkheid, tussen het presteren door zal er altijd voldoende tijd overblijven voor ontspanning. Een ding staat echter wel als een paal boven water. De tropenjaren zijn ook voor studenten zo langzamerhand voorbij.